Opkomende markten, wereldwijde impact: Bevorderen van duurzame groei

Opkomende landen zijn van groot belang voor de wereldwijde klimaattransitie en inclusieve groei. Door deze transitie te financieren spelen beleggers hierbij een sleutelrol.

Voornaamste bevindingen

Financiering van duurzame groei

Aandelen- en obligatiemarkten zijn belangrijke bronnen voor wereldwijde kapitaalvoorziening. We verwachten dat zij een steeds grotere rol zullen gaan spelen bij het bevorderen van duurzame, inclusieve groei in opkomende landen.

Actief beheer en betrokkenheid

Teneinde de duurzaamheid in opkomende landen op meerdere terreinen te vergroten—van grotere benutting van hernieuwbare energiebronnen tot grotere financiële inclusie —denken we dat beleggers een pro-actieve houding moeten aannemen waarbij zij zich concentreren op fundamentele criteria en contact opnemen met de managementteams en beleidsmakers van de ondernemingen waarin zij beleggen.

Strategisch kapitaal en lokale context

Naast een strategische aanwending van kapitaal is inzicht vereist in de lokale omstandigheden, gezien het feit dat opkomende landen zich in verschillende stadia van ontwikkeling bevinden en gezamenlijk essentieel zijn voor het behalen van wereldwijde duurzaamheidsdoelstellingen.

In de opkomende landen woont 86% van de wereldbevolking,¹ en ze genereren 60% van het wereldwijde BBP en ca. 75% van de wereldwijde CO2-uitstoot.² Hun centrale rol in de wereldwijde economie geeft een cruciale realiteit weer: het behalen van wereldwijde duurzaamheidsdoelstellingen is niet mogelijk zonder de actieve deelname van opkomende landen. Een uiteenlopende verzameling ontwikkelende landen—in Afrika, Azië, Latijns-Amerika, het Midden-Oosten— en gevestigde bedrijven in deze regio's hebben dan ook aanzienlijk kapitaal nodig en moeten tegelijkertijd een evenwicht zien te vinden tussen economische groei, vermindering van de CO2-uitstoot en tegemoetkomen aan de behoeften van hun bevolking op het gebied van gezondheid, onderwijs en financiën. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de kapitaalmarkten. We zien op de aandelen- en obligatiemarkten in meerdere opzichten beleggingsopportuniteiten—van de uitrol van hernieuwbare energie en oplossingen voor klimaattransitie tot behoud van biodiversiteit en sociale vooruitgang van de bevolking in opkomende landen.

De groene sprong voorwaarts

Het loskoppelen van economische groei van CO2-uitstoot

De economische haalbaarheid van schone energietechnologie neemt steeds meer toe, onder meer als gevolg van dalende prijzen en grotere efficiëntie van zonne-energie en batterijopslag. Deze ontwikkelingen geven aan dat de economieën van opkomende landen kunnen blijven groeien en tegelijkertijd hun CO2-uitstoot kunnen verminderen, waarbij hernieuwbare energiebronnen uiteindelijk de weg zijn naar het opwekken van duurzame energie. Hernieuwbare energiebronnen produceerden in 2022 in opkomende landen (uitgezonderd China) ca. 75% van de nieuwe energie, tegen 25% in het vorige decennium.³ Landbouw en herbebossingsinitiatieven vormen in veel opkomende landen nieuwe bronnen voor economische groei, waarmee tegelijkertijd de CO2-afdruk verminderd kan worden. Hoewel opkomende landen steeds meer overgaan op hernieuwbare energie, vormen steenkool, olie en gas nog altijd een belangrijk deel van hun energiemix. Dit toont aan dat er, hoewel er sprake is van vooruitgang, nog een lange weg te gaan is in de transitie naar groenere energiebronnen.

Voldoen aan groeiende behoefte aan energie middels hernieuwbare energiebronnen

Naarmate het aandeel van opkomende landen in het wereldwijde BBP toeneemt en de inkomens van opkomende landen steeds meer in de buurt van dat van ontwikkelde landen komt, wordt het verlenen van essentiële diensten aan kwetsbare bevolkingsgroepen—775 miljoen mensen hebben geen elektriciteit, terwijl 2 miljard mensen geen toegang hebben tot schoon water—een aanzienlijke uitdaging.⁴ Daarnaast is er in opkomende landen in toenemende mate sprake van industrialisatie, modernisering van de landbouw en stedelijke ontwikkeling. En hoewel de uitstoot in opkomende landen per hoofd van de bevolking lager is dan in ontwikkelde landen, zijn opkomende landen kwetsbaar voor feitelijke klimaatrisico's, met name in lage-inkomensregio's, wat vraagt om betere strategieën om klimaatverandering te weerstaan. Het voldoen aan de groeiende energiebehoefte middels hernieuwbare energiebronnen is dan ook van essentieel belang voor de klimaattoekomst van opkomende landen en voor wereldwijde duurzaamheidsinspanningen. Investeren in schone energie is van vitaal belang voor klimaatactie, net als algemenere duurzaamheidsdoelstellingen, zoals betaalbare huisvesting, schoon water, sanitaire voorzieningen en toegang tot gezondheidszorg. De transitie naar hernieuwbare energie kan daarnaast de economische veerkracht versterken, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen en de balans van de lopende rekening verbeteren om zo de afhankelijkheid van externe financiering verminderen.

Dichten van de kapitaalkloof

Duurzame groei in opkomende landen vereist een gezamenlijke inspanning en aanzienlijke kapitaalsinvesteringen van overheden, bedrijven en beleggers. Investeringen in schone energie in opkomende landen stegen in 2022 tot ca. US$ 770 miljard, van welk bedrag China twee derde bijdroeg.⁵ Om te voldoen aan het Parijsakkoord⁶ en de groeiende energiebehoeften vereist een toename van de investeringen tot US$ 2,2 - US$ 2,8 biljard op jaarbasis tot de jaren 2030. Financiële instellingen in de privésector zijn hierbij van cruciaal belang; verwacht wordt dat 60% van de financiering van schone energie - buiten China - afkomstig zal zijn van institutionele beleggers, banken en andere particuliere instellingen en zal toenemen van US$135 miljard nu tot US$ 0,9 - US$ 1,1 biljard op jaarbasis begin jaren 2030.⁷ Met name Azië bezit het potentieel voor investeringen in duurzaamheid onder aanvoering van het bedrijfsleven, gezien de huidige grote afhankelijkheid van overheidsinstellingen en openbare ontwikkelingsbanken voor investeringen in schone energie. Om te voldoen aan haar doelstelling van 450 GW aan duurzame energie in 2030 vertegenwoordigt de Indiase energiesector alleen al een beleggingsmogelijkheid met een omvang van US$ 650 miljard ,⁸ terwijl Vietnam jaarlijks tussen US$ 8 en US$ 10 miljard nodig heeft om haar doelstellingen op het gebied van duurzame energie te realiseren.⁹

Financiering van de klimaattransitie

Van de US$ 2,5 biljard aan milieu, samenleving en governance (ESG) fondsen wordt vrijwel niets belegd in opkomende landen, wat het potentieel aangeeft voor de groei van duurzaam beleggen in deze landen.¹⁰ Aandelen- en obligatiemarkten bieden beleggers verschillende middelen om hun portefeuilles af te stemmen op positieve milieu-impact zonder afstand te doen van de mogelijkheid tot het behalen van rendement. Beleggers kunnen deelnemen aan decarbonisatieprojecten in opkomende landen, zoals hernieuwbare-energievoorziening en groene gebouwen, of in sectoren waarin het verlagen van de uitstoot uiterst gecompliceerd is.

Op de aandelenmarkt hebben meer dan de helft van de bedrijven die zijn opgenomen in de MSCI EM index zich geëngageerd op het realiseren van netto-nul emissies. Deze trend wordt weerspiegeld in de markt van bedrijfsobligaties van opkomende landen, waarop talloze bedrijven vergelijkbare toezeggingen hebben gedaan. Dit biedt opportuniteiten voor beleggers om vermogen beschikbaar te stellen aan 'enablers', die de klimaattransitie mogelijk maken middels innovatie, en 'improvers', die schonere technologieën invoeren om hun CO2-afdruk te verkleinen. Zo zijn er bedrijven in opkomende landen die CO2-reducerende technologieën aanbieden aan industrieën met een grote uitstoot, zoals de aluminium- en cementindustrie.

Opkomende landen bevatten enkele van 's werelds grootste aanbieders van groene energie, zoals hydro-elektrische en zonne-energie. Sommige opkomende landen zijn 'early adopters' van de elektrificatie van het vervoer in ontwikkelde landen al voorbij gestreefd—meer dan de helft van elektrische voertuigen (EV's) die op dit moment op de wereld rondrijden, bevindt zich in China.¹¹ De Chinese markt voor EV's blijft snel groeien en lokale autoproducenten zijn traditionele producenten in de industrie al voorbij en hard op weg om de grootste producenten qua verkopen ter wereld te worden.

De verkoop van nieuwe EV's in China zal naar verwachting tot 2030 sterk blijven stijgen

Bron: China Association of Automobile Manufacturers, Morgan Stanley Research. Schattingen gebaseerd op Morgan Stanley Forecasts. Groeipercentage zoals vertegenwoordigd door 10-jaars samengestelde jaarlijkse groei (CAGR) tussen 2020 en 2030 en een geraamde samengestelde jaarlijkse groei van 28%. Juni 2022.

Elders werken bedrijven aan de ontwikkeling van uiterst innovatieve technologieën voor het aandrijven van hun auto-industrie—de meeste personenwagens die worden verkocht in Brazilië rijden inmiddels op een mengsel van benzine en ethanol,¹² een biobrandstof op basis van suikerriet, waarmee de CO2-uitstoot aanzienlijk wordt verkleind. Daarnaast kunnen landen als Mexico en Zuid-Korea profiteren van het feit dat Amerikaanse ondernemingen hun toeleveringsketens dichter bij huis willen brengen om zo de energievoorziening te garanderen—een trend die is versneld met de invoering van de Inflation Reduction Act en de CHIPS and Science Act. Voor beleggers die in staat zijn de huidige uitdagingen het hoofd te bieden, dienen zich beleggingsopportuniteiten aan in opkomende landen waarvan de economie een sterk momentum beleeft, waaronder India, maar ook in landen als China die momenteel kampen met economische tegenwind.

Voor beleggers in obligaties biedt de markt in groene, sociale en duurzame obligaties (GSS) van opkomende landen een goede manier om bij te dragen aan het verwezenlijken van de klimaattransitiedoelstellingen van deze landen. GSS-obligaties kennen dezelfde kredietrisico's als traditionele obligaties van dezelfde emittent en zijn transparant voor wat betreft fondsallocatie. Beleggers kunnen de door deze obligaties gefinancierde projecten volgen en evalueren middels gedetailleerde rapporten en de duurzaamheidskaders bespreken met de emittenten. Dat gezegd hebbende, kan de toegang tot goede gegevens binnen het beleggingslandschap van opkomende landen problematisch zijn. De markt voor in externe valuta luidende GGS-obligaties in opkomende landen nam in 2023 toe van US$ 94 miljard tot US$ 270 miljard.¹³ Hoewel kleiner, neemt ook de markt voor in lokale valuta uitgegeven GSS-obligaties in opkomende landen toe, waarbij met name India, Thailand, Hongkong en Chili obligaties in hun eigen valuta uitgeven.

Nieuwe emissies – Green Bonds nog altijd nummer een, maar sociale en duurzame obligaties zijn in opkomst

Bron: Bond Radar, Bloomberg, Morgan Stanley Research. Geeft uitgifte van staats-, bedrijfs- en semi-overheidsschuld weer. 20 mei 2024. Aan duurzaamheidsthema's gekoppelde obligaties (SLB's) bevatten vaak vage aanwijzingen op emittentenniveau hoe de opbrengst besteed gaat worden en geven slechts in beperkte mate de duurzaamheidsprestaties weer, wat het moeilijk maakt voor beleggers om het duurzaamheidsprofiel en de impact van de obligatie op het milieu of de samenleving te beoordelen. Daarnaast kunnen SLB's aanvankelijk voordelig zijn voor emittenten, met lagere coupons, zonder een gegarandeerde duurzaamheidsimpact en de straf voor het niet voldoen aan de duurzaamheidsdoelstellingen is doorgaans gering, waardoor er weinig motivatie bestaat om deze te realiseren. Om deze redenen geven wij de voorkeur aan groene en sociale obligaties boven SLB's.

GSS-obligaties bieden emittenten in opkomende landen, zoals overheden en bedrijven, verschillende belangrijke voordelen. Zo kunnen ze helpen financiering te verkrijgen voor belangrijke uitstoot beperkende projecten die anders misschien genegeerd zouden worden vanwege andere financiële prioriteiten. Groen vervoer is een belangrijk thema voor het aanwenden van de opbrengst van GSS-obligaties van emittenten in opkomende landen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Indonesische groene sukuk-obligatie, waarvan de opbrengst wordt aangewend voor duurzaam vervoer, en de door Egypte uitgegeven green bond voor de financiering van het monorailproject in Caïro. Daarnaast trekken door opkomende landen uitgegeven GSS-obligaties wereldwijd beleggers aan die zich sterk maken voor duurzaamheid, wat ondernemingen in en overheden van opkomende landen in staat stelt hun financieringsbronnen te diversifiëren. De uitgifte van GSS-obligaties geeft verder de bereidheid weer om te werken aan duurzaamheid, wat de deur kan openen voor financiering door programma's zoals de Next Generation EU-subsidies of de Resilience and Sustainability Facility van het IMF.

Biodiversiteit—een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering

Het behoud van biodiversiteit is essentieel voor de gezondheid van het milieu en de economie. Oceanen en regenwouden, welke laatste zich voornamelijk in opkomende landen bevinden, zijn van levensbelang voor het opvangen van CO2.¹⁴ Tegen 2030 kan het behoud van ecosystemen US$ 10.1 biljard aan bedrijfsinkomsten genereren en 305 miljoen banen creëren.¹⁵ Door opkomende landen uitgegeven staatsobligaties waarmee de biodiversiteit wordt ondersteund kunnen een directer pad vormen naar de verwezenlijking van milieuvoordelen en duurzame groei van klimaatinitiatieven van bedrijven en overheden. Zo is de opbrengst van de door Barbados uitgegeven blue bonds bestemd voor de bescherming van 4 miljoen vierkante kilometer oceaan, die 13% van alle koraalriffen ter wereld bevat, en zal een positieve impact hebben voor 43 miljoen mensen.¹⁶Hoewel de omvang van de uitgifte van de blue bond klein was, heeft hij gediend als inspiratie voor verschillende vergelijkbare initiatieven in de Seychelles en Fiji, wat potentieel laat zien voor wezenlijke milieu- en economische voordelen. Pogingen tot instandhouding van de biodiversiteit kunnen daarnaast leiden tot milieubescherming en economisch herstel, getuige de uitgifte van blue bonds door Belize in 2020 ter behoud van het koraalrif, waarbij ESG-overwegingen werden opgenomen in de herstructurering van de staatsschuld om het economisch herstel en de klimaatweerstand te bevorderen.

Op aandelenmarkten zijn bedrijfsmodellen die een circulaire economie, energietransitie en efficiënt gebruik van grondstoffen bevorderen van cruciaal belang voor de strijd tegen het verlies van biodiversiteit als gevolg van klimaatverandering, vervuiling en uitputting van grondstoffen. Deze bedrijfsmodellen geven tevens potentiële beleggingsopportuniteiten weer, gezien de snelle groei van opkomende economieën en gezamenlijke acties om milieuproblemen op te lossen. Zo zijn opkomende landen belangrijke leveranciers van metalen; China is 's werelds grootste producent van aluminium, een essentieel bestanddeel van groene technologieën, maar tevens uiterst energie-intensief en vervuilend. Investeren in groenere aluminiumproductie is van essentieel belang voor het behalen van wereldwijde doelstellingen voor de reductie van CO2 en het streven van China om de vervuiling terug te dringen en het gebruik van grondstoffen te optimaliseren. Zonder een gemeenschappelijk criterium zoals de uitstoot van broeikasgassen voor klimaatverandering, is het meten van de vooruitgang die is geboekt in natuurlijk kapitaal en biodiversiteit voor aandelen- en obligatiebeleggers echter een complexe zaak. De aan de Taskforce on Nature verbonden Financial Disclosures geeft een kader dat bedrijven en beleggers helpt biodiversiteit te integreren in hun besluitvorming en hun pogingen tot milieubehoud.

Financieren van inclusieve groei

Doel van inclusieve groei is kansen te bieden aan iedereen, inclusief de inwoners van opkomende landen. Beleggers kunnen sociale duurzaamheid bevorderen door bedrijven te steunen die zich richten op essentiële diensten, zoals betaalbare huisvesting, schoon water en duurzame energie. Beleggen in firma's die toegang bieden tot financiering en innovatief onderwijs is eveneens van groot belang. De toenemende uitgave van sociale obligaties in opkomende landen weerspiegelt de behoefte om sociale doelstellingen te behalen, wat ze een aantrekkelijk alternatief maakt voor sociaal bewuste obligatieportefeuilles.

De link tussen digitale en financiële inclusie

Van de 2,9 miljard mensen op de wereld die geen toegang hebben tot het internet, woont naar schatting 96% in opkomende landen.¹⁷ De ontwikkeling en exploitatie van een telecommunicatie-infrastructuur is van essentieel belang voor het vergroten van digitale inclusie. Dit biedt toegang tot mobiel bankieren en een groot scala aan financiële diensten waarmee mensen in opkomende landen die niet beschikken over een bankrekening of slechte toegang hebben tot banken geholpen kunnen worden. Wereldwijd hebben ca. 1,4 miljard mensen geen toegang tot formele financiële diensten en zijn vaak gedwongen hun toevlucht te nemen tot dure, informele methodes van financiering waardoor hun financiële problemen alleen maar groter worden.¹⁸ Digitale rekeningen moedigen efficiënte besparingen en goedkope leningen aan en vormen vaak de eerste stap naar het kunnen betalen van onderwijs en gezondheidszorg. Digitale financiële diensten vergroten daarnaast de keuze voor mensen met een laag inkomen, waardoor hun financiële onafhankelijkheid wordt vergroot.

Realiseren van 'womenomics' in opkomende landen

'Womenomics' verwijst naar de machtiging van vrouwen om volledig deel te nemen aan de economie en de samenleving, wat essentieel is voor economische groei. Financiële inclusie is hiervan een cruciaal onderdeel, met name voor vrouwelijke ondernemers in opkomende landen, die vaak moeite hebben met het verkrijgen van leningen. Financiële onafhankelijkheid stelt vrouwen in staat betere keuzes te maken voor hun gezin, zoals het kopen van gezonde voeding, medicijnen en investeren in onderwijs, waardoor de kwaliteit van het leven wordt vergroot en een bijdrage wordt geleverd aan de algemene economische en sociale vooruitgang van hun gemeenschappen. Veel vrouwen hebben echter slechte toegang tot bankdiensten; er zijn regio's waar twee derde van de vrouwen geen enkele toegang heeft tot formele financiële diensten. Tot de obstakels die ze moeten overwinnen behoren strikte eisen ten aanzien van het verstrekken van zekerheid, vaak door middel van eigendommen die niet in hun naam zijn gesteld, ingewikkelde aanvraagprocedures en hoge rentes. Beleggers kunnen de sociale duurzaamheid bevorderen en het economisch potentieel van vrouwen benutten door het steunen van bedrijven in opkomende landen die zich richten op vrouwen. Zo is er in Latijns-Amerika een firma die financiële diensten verleent aan micro-ondernemers, wier klantenbestand voor bijna 90% uit vrouwen bestaat. Ook op kasstromen gebaseerde digitale leningen kunnen de toegang tot krediet van vrouwelijke ondernemers vergroten, door de traditionele zekerhedenstructuur te vermijden waardoor vrouwen vaak worden buitengesloten.

Ondersteunen van ondernemerschap

Micro, kleine en middelgrote bedrijven (MMKB) vormen de ruggengraat van veel economieën en maken wereldwijd ca. 90% van het bedrijfsleven uit.¹⁹ MMKB dragen in opkomende landen tot 40% bij aan het nationale inkomen.²⁰ Bijna de helft van het MMKB in opkomende landen kampt echter met uitdagingen op financieel gebied, resulterend in een gezamenlijk jaarlijks tekort van US$ 5,2 biljard.²¹ Door ondersteuning te bieden aan deze ondernemers, inclusief de 23% ondernemingen waarvan vrouwen eigenaar zijn—goed voor 32% van het financiële gat van het MMKB—kan genderneutraliteit en financiële inclusie aanzienlijk bevorderd worden. Fintech-ondernemingen, banken en verzekeraars die actief zijn in opkomende landen hebben de mogelijkheid deze grote, onvoldoende bediende en groeiende markten aan te boren. Er zijn beleggingsopportuniteiten in aandelen en sociale en duurzame obligaties in opkomende landen gericht op het dichten van dit financiële gat. Voorbeelden hiervan zijn ondernemingen in Indonesië en India die werkkapitaal verschaffen aan het MMKB. Algemeen genomen, zijn er talloze mogelijkheden voor beleggers om inclusieve groei te bevorderen. Zo kunnen ze bedrijven steunen die de toegang tot het internet en financiële dienstverlening bevorderen, beleggen in fintech-ondernemingen die de kloof tot digitale financiële inclusie overbruggen, en het MMKB steunen. Aandacht besteden aan de digitale en financiële kloof is daarnaast een strategische manoeuvre om genderongelijkheid te verkleinen en zo een bijdrage te leveren aan een inclusievere economie.

Portefeuilleperspectieven

Om duurzame mogelijkheden in opkomende landen op effectieve wijze te ontsluiten, is het van belang een actief beheer te volgen, de door leemtes in de informatievoorziening veroorzaakte problemen en mogelijkheden te onderkennen en inzicht te hebben in de lokale gebruiken die unieke kansen kunnen bieden. Het onderkennen van deze factoren helpt beleggers de risico's te omzeilen en te profiteren van het onderscheidende potentieel dat opkomende landen bieden voor duurzame ontwikkeling en impact.

Kies voor een actieve benadering

Beleggers dienen bij het beleggen in opkomende landen dezelfde zorgvuldigheid in acht te nemen als ze doen bij traditionele beleggingen. Het zich bewust zijn van de grotere risico's, zoals de financiële risico's die gepaard gaan met de verdeling van macht, aankoop van grond, en specifiek op opkomende landen betrekking hebbende risico's, is van groot belang. Het is essentieel de GSS-obligaties van opkomende landen te beoordelen op het duurzaamheidsprofiel van de emittent en de manier waarop de opbrengst wordt aangewend om er zeker van te zijn dat tastbare resultaten worden behaald. Deze analyse dient net zo diepgaand te zijn als traditionele kredietrisicobeoordelingen. Daarnaast is het van belang om deze te vergelijken met internationale normen, zoals die van de International Capital Market Association’s (ICMA) Green Bond Principles en een grondige analyse uit te voeren naar de aanwending van de opbrengst, de periode waarin dit plaatsvindt en het beheer ervan. Voorbeelden van best practices zijn voortdurende verslaglegging van de aanwending van de opbrengst tot het einde van de looptijd van de obligatie, externe verificatie, en het verkrijgen van een onafhankelijk oordeel. Samenwerking met vermogensbeheerders die ervaring hebben in zowel opkomende landen als in duurzaam beleggen kan goede beleggingsoplossingen opleveren, gericht op klimaat, natuur en sociale kwesties.

Vullen van de leemtes in de datavoorziening

Ondernemingen in opkomende landen ontberen vaak de middelen om volledige informatie te verstrekken ten aanzien van duurzaamheid. Deze leemtes kunnen de indruk wekken dat er sprake is van een verhoogd beleggingsrisico. Beleggers kunnen dit opvangen door zich te richten op fundamentele criteria en actief contact te zoeken met de managementteams en beleidsmakers van de betreffende onderneming. Daarnaast kan de drempel om te beleggen worden verlaagd door het opvragen bij bedrijven van gegevens over de uitstoot en hun plannen ten aanzien van de transitie. Sommige Zuid-Oost Aziatische landen stellen informatievoorziening over de uitstoot van broeikasgassen door beursgenoteerde bedrijven al verplicht. Naarmate duurzaam beleggen meer afhankelijk wordt van informatie, wordt het meten van de milieu- en sociale gevolgen door beleggers in zowel opkomende als ontwikkelde landen van steeds groter belang.

Inzicht in de lokale omstandigheden

De economieën van opkomende landen bevinden zich in verschillende stadia van ontwikkeling en bieden unieke opportuniteiten. Standaard ESG-beoordelingen geven wellicht niet volledig de in opkomende landen aanwezige specifieke risico's en opportuniteiten weer, wat zou kunnen resulteren in een verkeerde aanwending van kapitaal. Het afstemmen van de analyse op de lokale omstandigheden, zoals het BBP per hoofd van de bevolking, en het concentreren op toekomstgerichte duurzaamheidsplannen kan vooroordelen vermijden waardoor kapitaal toch vaak terechtkomt in welvarender landen. Hoewel ontwikkelde landen op het gebied van duurzaamheid misschien het voortouw hebben genomen, bieden opkomende landen specifieke beleggingsopprtuniteiten die niet voorhanden zijn in ontwikkelde landen. Zo kan kennis over lokale gebruiken, zoals de financiële impact van dure begrafenissen in Afrika, mogelijkheden op het gebied van sociale impact opleveren door te beleggen in ondernemingen die begrafenisfinanciering aanbieden aan mensen met een laag inkomen, evenals financiële opleiding. Door inzicht te hebben in deze nuances kunnen beleggers bijdragen aan inclusieve groei.

Opkomende landen zijn van cruciaal belang voor de wereldwijde duurzaamheidsagenda. Strategische allocatie van kapitaal aan aandelen- en obligatiemarkten is essentieel voor opkomende landen om op duurzame wijze te voldoen aan hun groeiende energiebehoeften, bij te dragen aan wereldwijde duurzaamheidsdoelstellingen en economische weerstand op te bouwen. Hoewel opkomende landen bepaalde risico's met zich meebrengen, bieden zij ook aanzienlijke beleggingsopportuniteiten voor wereldwijde beleggers die begaan zijn met klimaattransitie en inclusieve groei in opkomende landen en in het verlengde daarvan, de gehele wereldeconomie.

¹Internationaal Monetair Fonds. April 2024.
²Brookings. April 2023. Om het in context te plaatsen: de CO2-uitstoot van de economieën van ontwikkelde landen per hoofd van de bevolking is vele malen groter dan die van opkomende landen.
³Bloomberg. December 2023.
⁴International Energy Agency (IEA). April 2023.
⁵IEA. Juni 2023.
⁶Het Parijsakkoord is een in 2015 door 196 partijen ondertekende overeenkomst ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en het beperken van de opwarming van de aarde tot minder dan 2°C, en bij voorkeur 1,5°C, in vergelijking tot pre-industriële niveaus.
⁷IEA. Juni 2023.
⁸Climate Finance Leadership Initiative. April 2024.
⁹United States Agency for International Development. September 2020. ¹⁰IEA. Juni 2023.
¹¹IEA. April 2023.
¹²Financial Times. 26 mei 2024
¹³Bond Radar, Bloomberg, Morgan Stanley Research. 13 mei 2024.
¹⁴Een "koolstofreservoir (carbon sink)" is een natuurlijk of door mensen aangelegd reservoir voor de opslag van koolstof bevattende chemische verbindingen voor onbepaalde tijd. De oceanen absorberen ca. 25% van alle CO2-uitstoot waardoor de impact van broeikasgassen op het klimaat aanzienlijk wordt verminderd. Koolstofvastlegging (carbon sequestration) is het proces van het opvangen en opslaan van CO2 uit de atmosfeer. Deze methode wordt toegepast om de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer terug te dringen teneinde de wereldwijde klimaatverandering te beperken.
¹⁵World Economic Forum. Juli 2020.
¹⁶US International Development Finance Corporation. Augustus 2019.
¹⁷International Telecommunication Union. November 2021.
¹⁸Wereldbank. September 2022.
¹⁹Wereldbank. Oktober 2019. De bijdrage van het MMKB aan het nationale inkomen is waarschijnlijk nog hoger wanneer ook de informele sector in overweging wordt genomen.
²⁰Wereldbank. Oktober 2019.
²¹Wereldbank. Januari 2017.

Auteur(s)

Hiren Dasani

Co-Head, Emerging Markets Equity

Basak Yavuz

Co-head of Emerging Markets

Prakriti Sofat

Emerging Market Debt Senior Economist

Gurpreet Garewal

Macro Strategist, Fixed Income

Terug naar boven

Start het gesprek

Neem contact op met Goldman Sachs Asset Management om uw behoeften nader te bespreken.

Risico-overwegingen en Informatie

Beleggingen in aandelen zijn blootgesteld aan marktrisico. Dit betekent dat de waarde van de effecten waarin wordt belegd kan stijgen of dalen in reactie op de vooruitzichten van individuele bedrijven, specifieke sectoren en/of de economische omstandigheden in zijn algemeen. Verschillende beleggingsstijlen (zoals 'groei' en 'waarde') zijn soms wel en dan weer niet in trek bij beleggers en de strategie kan van tijd tot tijd minder goed presteren dan andere strategieën die in vergelijkbare activaklassen beleggen. Daarnaast kan de marktkapitalisatie van een bedrijf grotere risico’s met zich meebrengen (bijvoorbeeld "small" of "mid" caps) dan waaraan grotere, meer gevestigde bedrijven blootgesteld zijn. Een belegging in een dergelijk bedrijf kan daardoor onderhevig zijn aan meer abrupte of grilliger koersbewegingen en ook minder liquide zijn.

Beleggingen in vastrentende waarden zijn onderhevig aan de risico’s die zijn verbonden aan obligaties in het algemeen, zoals krediet-, liquiditeits-, rente-, vervroegde aflossings- en verlengingsrisico. Obligatiekoersen fluctueren omgekeerd evenredig aan veranderingen in de rente. Een algemene stijging van de rente kan derhalve leiden tot een daling van de koers van de obligatie. De koers van effecten met variabele en vlottende rente is over het algemeen minder gevoelig voor rentewijzigingen dan die van vastrentende effecten. De waarde van effecten met variabele en vlottende rente kan dalen als de rente zich niet ontwikkelt zoals verwacht. Omgekeerd zullen effecten met variabele en vlottende rente over het algemeen niet in waarde stijgen als de marktrente daalt. Kredietrisico is het risico dat een emittent niet kan voldoen aan zijn rente- en aflossingsverplichtingen. Het kredietrisico is hoger bij beleggingen in hoogrentende obligaties, ook wel junk bonds genoemd. Vervroegd-aflossingsrisico is het risico dat de emittent van een effect de hoofdsom sneller aflost dan oorspronkelijk voorzien. Verlengingsrisico is het risico dat de emittent van een effect de hoofdsom langzamer aflost dan oorspronkelijk voorzien. Vastrentende beleggingen kunnen bij aflossing of aan het eind van de looptijd minder waard zijn dan het oorspronkelijke bedrag.

Als de rente stijgt, zal de waarde van vastrentende effecten normaalgesproken dalen. Renteschommelingen kunnen ook van invloed zijn op het rendement en de liquiditeit van vastrentende effecten.

Beleggen in private credit en private equity is niet voor elke belegger weggelegd. Alvorens daarin te beleggen, dienen beleggers de potentiële risico's, lasten en kosten van private equity zorgvuldig af te wegen en in overweging te nemen. Dergelijke beleggingen zijn speculatief van aard, uiterst illiquide, brengen hoge risico's met zich mee, brengen hoge kosten in rekening die het rendement kunnen verlagen, en het risico bestaat dat de inleg geheel of gedeeltelijk verloren gaat. Ze zijn daarom uitsluitend weggelegd voor ervaren en goed onderlegde beleggers die beleggen op de lange termijn en die bereid zijn dergelijke risico's te aanvaarden.

Beleggingen in niet-genoteerde aandelen en onderhands krediet zijn speculatief van aard, uiterst illiquide, gaan gepaard met grote risico's en brengen hoge vergoedingen en kosten in rekening die het rendement kunnen verlagen, en het risico bestaat dat de inleg geheel of gedeeltelijk verloren gaat. Ze zijn daarom uitsluitend geschikt voor ervaren en goed onderlegde beleggers die beleggen op de lange termijn en die bereid zijn dergelijke risico's te aanvaarden.

Hedgefondsen en andere private beleggingsfondsen (gezamenlijk: 'alternatieve beleggingen') zijn minder gereguleerd dan andere soorten gebundelde ('pooled') beleggingsinstrumenten, zoals beleggingsfondsen. Alternatieve beleggingen kunnen hoge tarieven in rekening brengen, waaronder 'incentive fees' die gebaseerd zijn op een percentage van de gerealiseerde en niet-gerealiseerde winst; het netto rendement kan voor een belegger aanzienlijk verschillen van het daadwerkelijk rendement. Dergelijke tarieven kunnen alle of een belangrijk deel van de handelswinsten van alternatieve beleggingen afromen. Er bestaat voor alternatieve beleggingen geen verplichting om periodiek informatie over de prijsstelling of waardering te verschaffen. Beleggers beschikken gewoonlijk over beperkte rechten met betrekking tot hun beleggingen, zoals beperkte stemrechten en beperkte deelname aan het beheer van dergelijke alternatieve beleggingen.

Alternatieve beleggingen maken vaak gebruik van hefboomfinanciering en andere beleggingspraktijken, die uiterst speculatief van aard zijn en een hoge mate van risico met zich meebrengen. Dergelijke praktijken kunnen de volatiliteit van de resultaten en het risico van verlies van de belegging vergroten, waaronder het verlies van het volledige bedrag van de inleg. Er kan sprake zijn van strijdige belangen tussen de alternatieve belegging en de aanbieders daarvan, met inbegrip van Goldman Sachs en aan haar gelieerde partijen. Participaties in alternatieve beleggingen kunnen daarnaast in hoge mate illiquide zijn en zijn over het algemeen niet overdraagbaar zonder de toestemming van de sponsor. Bovendien wordt de overdracht beperkt door de toepasselijke effecten- en belastingwetgeving.

Strijdige belangen
Er kan sprake zijn van strijdige belangen tussen de alternatieve belegging en de aanbieders daarvan, met inbegrip van Goldman Sachs en aan haar gelieerde partijen. Deze activiteiten en belangen omvatten potentieel meervoudige belangen op het gebied van advies, transactie en andere belangen in effecten en instrumenten, die mogelijk gekocht of verkocht worden door de Alternatieve Belegging. Beleggers dienen zich hiervan bewust te zijn; meer informatie over mogelijke strijdige belangen staat vermeld in de aanbiedingsdocumentatie voor de alternatieve belegging.

Diversificatie beschermt een belegger niet tegen marktrisico en biedt geen garantie op winst.

Verwijzingen naar indices, benchmarks en andere maatstaven voor relatieve marktprestatie over een bepaalde periode zijn uitsluitend ter informatie opgenomen en impliceren niet dat de portefeuille een vergelijkbaar resultaat zal boeken. De samenstelling van de index geeft niet noodzakelijkerwijs de manier weer waarop de portefeuille is opgebouwd. Hoewel een adviseur ernaar streeft een portefeuille samen te stellen met gepaste risico- en rendementskenmerken, kunnen de karakteristieken van de portefeuille afwijken van die van de benchmark.

De in dit document opgenomen economische en marktvooruitzichten geven een aantal veronderstellingen en beoordelingen weer, zoals deze bestonden op de datum van dit document en kunnen zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. In deze prognoses wordt geen rekening gehouden met specifieke beleggingsdoelstellingen en -beperkingen, noch met de fiscale en financiële omstandigheden of andere behoeften van afzonderlijke klanten. De feitelijke gegevens zullen afwijken en worden hier mogelijk niet weergegeven. Deze prognoses zijn onderhevig aan een hoge mate van onzekerheid die de feitelijke resultaten kan beïnvloeden. Deze prognoses moeten dan ook louter worden beschouwd als representatief voor een uitgebreide reeks van mogelijke uitkomsten. Deze prognoses worden gegeven op basis van veronderstellingen, zijn onderhevig aan belangrijke herzieningen en kunnen aanzienlijk veranderen in geval van veranderingen in de economische en marktomstandigheden. Er rust op Goldman Sachs geen verplichting om deze prognoses te actualiseren of aan te passen. De in dit document opgenomen casestudy's en voorbeelden zijn uitsluitend bedoeld ter informatie.

DIT DOCUMENT VORMT GEEN AANBOD OF UITNODIGING IN ENIG RECHTSGEBIED WAARIN OF AAN ENIG PERSOON AAN WIE DIT NIET TOEGESTAAN OF ONRECHTMATIG ZOU ZIJN.

Alvorens te beleggen dienen beleggers zich te vergewissen van alle toepasselijke wettelijke en belasting- en valutavoorschriften in de landen waarvan zij ingezetenen zijn of waar zij hun woon- of verblijfplaats hebben.

Dit document wordt uitsluitend verstrekt ter informatie en mag niet worden beschouwd als beleggingsadvies of als een aanbod of aanbeveling om effecten te kopen of te verkopen. Dit document is niet bedoeld om als algemene beleggingsgids of als basis voor specifieke beleggingsadviezen te worden gebruikt en bevat geen impliciete of expliciete aanbevelingen ten aanzien van de manier waarop een klantaccount moet of zou moeten worden beheerd, aangezien de geschiktheid van een beleggingsstrategie afhangt van de individuele beleggingsdoelstellingen van de klant.

In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor toekomstige resultaten, die daarvan kunnen afwijken. De waarde van beleggingen en de inkomsten uit beleggingen zijn aan verandering onderhevig en kunnen zowel dalen als stijgen. De mogelijkheid bestaat dat de gehele inleg verloren gaat.

In dit document worden algemene marktactiviteiten, trends in de sector of bedrijfstak en andere algemene economische, markt- of politieke omstandigheden besproken; het mag niet worden beschouwd als onderzoek of beleggingsadvies. Dit document is opgesteld door Goldman Sachs Asset Management en betreft geen onderzoek noch een product van Goldman Sachs Global Investment Research (GIR). Het is niet opgesteld in overeenstemming met de toepasselijke wettelijke voorschriften die bedoeld zijn om de onafhankelijkheid van financiële analyses te bevorderen en is niet onderhevig aan een handelsverbod na de verspreiding van financieel onderzoek. De in dit document opgenomen visies en meningen kunnen afwijken van de visies en meningen van Goldman Sachs Global Investment Research of andere afdelingen of divisies van Goldman Sachs en aan hen gelieerde ondernemingen. Beleggers wordt aangeraden hun financiële adviseurs te raadplegen voordat ze effecten kopen of verkopen. Deze informatie is mogelijk niet langer actueel; Goldman Sachs Asset Management is niet verplicht om updates of wijzigingen te verstrekken.

De in dit document opgenomen visies en meningen zijn uitsluitend bedoeld ter informatie en vormen geen aanbeveling van Goldman Sachs Asset Management om aandelen te kopen, te verkopen of aan te houden. De visies en meningen zijn actueel per de datum van dit document en zijn aan veranderingen onderhevig. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies.

Individual portfolio management teams for Goldman Sachs Asset Management may have views and opinions and/or make investment decisions that, in certain instances, may not always be consistent with the views and opinions expressed herein.

This material is for informational purposes only. It has not been, and will not be, registered with or reviewed or approved by your local regulator. This material does not constitute an offer or solicitation in any jurisdiction. If you do not understand the contents of these materials, you should consult an authorised financial adviser.

Verenigde Staten: dit materiaal wordt in de Verenigde Staten aangeboden en is goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management, L.P. en Goldman Sachs & Co. LLC, die als beleggingsadviseurs staan ingeschreven bij de Securities and Exchange Commission.

Verenigd Koninkrijk: in het Verenigd Koninkrijk vormt dit document een financiële promotie die is goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management International, welke in het Verenigd Koninkrijk beschikt over een vergunning en onder toezicht staat van de Financial Conduct Authority.

Europese Economische Ruimte (EER): deze marketingcommunicatie wordt verspreid door Goldman Sachs Asset Management B.V., onder meer via hun vestigingen (‘GSAM BV’). GSAM BV beschikt over een vergunning en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (Vijzelgracht 50, 1017 HS, Amsterdam, Nederland) als beheerder van alternatieve beleggingsinstellingen (‘abi’) en als beheerder van instellingen voor collectieve belegging in effecten (‘icbe’). Op grond van zijn vergunning is de abi-beheerder gemachtigd de volgende beleggingsdiensten te verlenen (i) het ontvangen en doorgeven van orders voor financiële instrumenten; (ii) portefeuillebeheer; en (iii) beleggingsadvies. Op grond van zijn icbe-vergunning is de beheerder gemachtigd de volgende beleggingsdiensten te verlenen: (i) portefeuillebeheer en (ii) beleggingsadvies. Meer informatie over de rechten van beleggers en procedures voor collectief verhaal is beschikbaar op https://am.gs.com/policies-and-governance. Vermogen loopt risico. Op alle vorderingen die voortvloeien uit of verband houden met de algemene voorwaarden van deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing.

In de Europese Unie is dit materiaal goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management Funds Services Limited, dat onder toezicht staat van de Centrale Bank van Ierland, of door Goldman Sachs Asset Management B.V., dat onder toezicht staat van de Nederlandse Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Zwitserland: uitsluitend bestemd voor gekwalificeerde beleggers - Niet bestemd voor algemene verspreiding. Dit is marketingmateriaal. Dit document wordt aan u verstrekt door Goldman Sachs Asset Management Schweiz Gmbh. Alle toekomstige contractuele relaties worden aangegaan met buiten Zwitserland gevestigde vestigingen van Goldman Sachs Asset Management Schweiz Gmbh. Beleggers worden erop gewezen dat buitenlandse (niet-Zwitserse) wet- en regelgeving ten aanzien van functionele geheimhoudingsplicht en gegevensbescherming mogelijk niet hetzelfde beschermingsniveau biedt als de Zwitserse wetgeving.

Azië, uitgezonderd Japan: beleggers worden erop gewezen dat Goldman Sachs Asset Management (Hong Kong) Limited ("GSAMHK") noch Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (ondernemingsnummer: 201329851H ) (‘GSAMS’) noch enige andere entiteit die betrokken is bij de activiteiten van Goldman Sachs Asset Management en die dit materiaal en deze informatie verstrekt, beschikt over vergunningen, autorisaties of registraties in Azië (met uitzondering van Japan), behalve dat ze activiteiten ontplooien (die moeten voldoen aan de geldende lokale wet- en regelgeving) in en vanuit de volgende rechtsgebieden: Hongkong, Singapore, Maleisië, India en China. Dit materiaal is uitgegeven voor gebruik in of vanuit Hongkong door Goldman Sachs Asset Management (Hong Kong) Limited, in of vanuit Singapore door Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (ondernemingsnummer: 201329851H).

Australië: dit materiaal wordt in Australië en Nieuw-Zeeland gedistribueerd door Goldman Sachs Asset Management Australia Pty Ltd ABN 41 006 099 681, AFSL 228948 ('GSAMA') en is uitsluitend bedoeld om te worden geraadpleegd door langetermijnbeleggers of grootzakelijke klanten ('wholesale clients') in Australië in de zin van artikel 761G van de Corporations Act 2001 (Cth) of door klanten die vallen onder een of alle categorieën beleggers als bedoeld in artikel 3(2) of subsectie 5(2CC) van de Securities Act 1978, of onder de definitie van een langetermijnbelegger voor de toepassing van de Financial Service Providers (Registration and Dispute Resolution) Act 2008 (FSPA) en de Financial Advisers Act 2008 (FAA), of die vallen onder de definitie van langetermijnbelegger ('wholesale investor') als bedoeld in art. 37, 38, 39 of 40 van bijlage 1 bij de Financial Markets Conduct Act 2013 (FMCA) van Nieuw-Zeeland (gezamenlijk een 'NZ Wholesale Investor'). GSAMA is geen geregistreerde financiële dienstverlener krachtens de FSPA. GSAMA heeft geen zakelijk adres in Nieuw-Zeeland. In Nieuw-Zeeland zijn dit document en de toegang ertoe enkel bedoeld voor een persoon die de GSAMA eerst zekerheid heeft gegeven dat hij/zij een langetermijnbelegger is in Nieuw-Zeeland. Dit document mag enkel worden ingezien door de bedoelde ontvanger. Dit document mag niet geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd of verspreid onder anderen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van GSAMA.

Voor zover dit document enige uitspraak bevat die op grond van de Corporations Act 2001 (Cth) in Australië kan worden beschouwd als advies over een financieel product, is dat advies uitsluitend bestemd voor de beoogde ontvanger van dit document: een langetermijnbelegger volgens de Corporations Act 2001 (Cth).

Elk in dit document opgenomen advies wordt verstrekt door een van de volgende entiteiten. Zij zijn op grond van de Corporations Act van Australië vrijgesteld van de verplichting om te beschikken over een Australische vergunning voor het verlenen van financiële diensten en beschikken derhalve niet over een Australische vergunning voor financiële dienstverlening; zij vallen onder de wetgeving van hun respectieve rechtsgebieden, die verschilt van de Australische wetgeving. Alle financiële diensten die door de verspreiding van dit document in Australië door deze entiteiten aan personen worden verleend, worden aan deze personen verleend overeenkomstig onderstaande ASIC Class Orders en ASIC Instrument.

* Goldman Sachs Asset Management, LP (GSAMLP), Goldman Sachs & Co. LLC (GSCo) staat overeenkomstig ASIC Class Order 03/1100 op grond van het Amerikaans recht onder toezicht van de US Securities and Exchange Commission.

* Goldman Sachs Asset Management International (GSAMI), Goldman Sachs International (GSI), staat overeenkomstig ASIC Class Order 03/1099 onder toezicht van de Financial Conduct Authority; GSI beschikt tevens over een vergunning van de Prudential Regulation Authority; op beide entiteiten is het recht van het Verenigd Koninkrijk van toepassing.

* Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (GSAMS) staat op grond van het recht van Singapore overeenkomstig ASIC Class Order 03/1102 onder toezicht van de Monetary Authority of Singapore.

* Goldman Sachs Asset Management (Hong Kong) Limited (GSAMHK) staat overeenkomstig ASIC Class Order 03/1103 en Goldman Sachs (Asia) LLC (GSALLC), overeenkomstig ASIC Instrument 04/0250 op grond van het recht van Hongkong onder toezicht van de Securities and Futures Commission of Hong Kong.

Dit document vormt geen uitnodiging aan u om te beleggen in een fonds of financieel product. Indien de belangen of financiële producten in de toekomst beschikbaar komen, kan dit door de GSAMA worden aangeboden in overeenstemming met sectie 911A(2)(b) van de Corporations Act. GSAMA beschikt over een Australische vergunning voor financiële dienstverlening, nr. 228948. Elk aanbod wordt uitsluitend gedaan in omstandigheden waarin geen openbaarmaking is vereist op grond van Deel 6D.2 van de Corporations Act of waarin geen verklaring inzake productinformatie vereist is op grond van Deel 7.9 van de Corporations Act (waar van toepassing).

UITSLUITEND VOOR VERSPREIDING ONDER FINANCIËLE INSTELLINGEN, VERGUNNINGHOUDERS VOOR FINANCIËLE DIENSTEN EN HUN ADVISEURS. NIET BESTEMD VOOR PARTICULIEREN OF HET ALGEMEEN PUBLIEK.

Canada: deze publicatie wordt verspreid in Canada door GSAM LP, die op grond van de wetgeving inzake effecten in alle provincies van Canada geregistreerd is als een portefeuillebeheerder en op grond van de wetgeving van Ontario inzake grondstoffen-futures als een beheerder in de grondstoffenhandel en op grond van de wetgeving van Quebec inzake derivaten als derivatenadviseur. GSAM LP is niet in Manitoba geregistreerd om beleggingsadvies te geven of portefeuillebeheersdiensten te verlenen met betrekking tot op de beurs verhandelde futures of optiecontracten, en biedt dergelijke diensten voor beleggingsadvies, dan wel voor portefeuillebeheer in Manitoba niet aan door levering van dit materiaal.

Japan: deze publicatie is uitgegeven of goedgekeurd in Japan voor gebruik door professionele beleggers in de zin van artikel 2(31) van de Financial Instruments and Exchange Law ('FIEL'). Verder is elke beschrijving met betrekking tot beleggingsstrategieën voor collectieve beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2, lid (2), punt 5 of punt 6 van de FIEL op grond van artikel 2 van de FIEL uitsluitend goedgekeurd voor gekwalificeerde professionele beleggers in de zin van artikel 10 van de Cabinet Office Ordinance of Definitions.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING
Verenigde Arabische Emiraten: dit document is niet goedgekeurd door of ingediend bij de Centrale Bank van de Verenigde Arabische Emiraten of de Securities and Commodities Authority. Indien u de inhoud van dit document niet begrijpt, dient u een financieel adviseur te raadplegen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING
Saoedi-Arabië: de Capital Market Authority doet geen uitspraak ten aanzien van de juistheid of volledigheid van dit document en wijst uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid af voor enig verlies dat voortvloeit uit of dat het gevolg is van het vertrouwen op enig onderdeel van dit document. Indien u de inhoud van dit document niet begrijpt, dient u een erkend financieel adviseur te raadplegen.

Dit materiaal wordt aan u aangeboden door Goldman Sachs Saudi Arabia Company ("GSSA") GSSA beschikt over een vergunning en staat onder toezicht van de Capital Market Authority (CMA) in Saoedi-Arabië. GSSA is onderworpen aan relevante regels en richtlijnen van CMA. Details hierover kunnen worden gevonden op de website van CMA op www.cma.org.sa.

De CMA geeft geen garanties met betrekking tot de nauwkeurigheid of volledigheid van deze materialen en wijst uitdrukkelijk elke aansprakelijkheid af voor enig verlies dat voortvloeit uit of dat het gevolg is van het vertrouwen op enig deel van deze materialen. Indien u de inhoud van deze documenten niet begrijpt, dient u een erkend financieel adviseur te raadplegen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING
Koeweit: dit materiaal is niet goedgekeurd voor verspreiding in Koeweit door het ministerie van Handel en Industrie of de Centrale Bank van Koeweit of enige andere relevante Koeweitse overheidsinstelling. De verspreiding van dit materiaal is bijgevolg beperkt overeenkomstig wet nr. 31 van 1990 en wet nr. 7 van 2010, zoals gewijzigd. Er worden in Koeweit geen effecten onderhands of op de open markt aangeboden en geen overeenkomsten gesloten met betrekking tot de verkoop van effecten. Er vinden in Koeweit geen marketing-, wervings- of stimuleringsactiviteiten plaats om effecten aan te bieden of op de markt te brengen.

Frankrijk: UITSLUITEND BESTEMD VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK (IN DE ZIN VAN DE MIFID-RICHTLIJN) - NIET BESTEMD VOOR OPENBARE VERSPREIDING. DIT DOCUMENT WORDT UITSLUITEND AANGEBODEN VOOR SPECIFIEKE INFORMATIEDOELEINDEN TENEINDE DE ONTVANGER IN STAAT TE STELLEN DE FINANCIËLE KENMERKEN VAN HET/DE DESBETREFFENDE FINANCIËLE INSTRUMENT(EN) TE BEOORDELEN, ZOALS BEDOELD IN ARTIKEL533-13-1, I, 2° VAN DE FRANSE CODE MONÉTAIRE ET FINANCIER, EN VORMT GEEN MARKETINGBERICHT VOOR - EN MAG NIET ALS ZODANIG GEBRUIKT WORDEN DOOR - BELEGGERS OF POTENTIËLE BELEGGERS IN FRANKRIJK.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING
Qatar: dit document is niet en zal niet worden ingeschreven, beoordeeld of goedgekeurd door de Qatar Financial Markets Authority, de Qatar Financial Centre Regulatory Authority of de Qatar Central Bank en mag niet openbaar worden verspreid. Het is niet bestemd voor algemene verspreiding in Qatar en mag niet worden gereproduceerd of gebruikt voor andere doeleinden.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Bahrain: dit materiaal is niet beoordeeld door de Centrale Bank van Bahrein (CBB) en de CBB neemt geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de verklaringen of de hierin opgenomen informatie of voor de resultaten van de effecten of betreffende investering, noch zal de CBB aansprakelijk zijn jegens een persoon voor schade of verlies als gevolg van het vertrouwen in een verklaring of informatie die hierin is opgenomen. Dit document zal niet worden uitgegeven, doorgegeven of ter beschikking worden gesteld aan het publiek in het algemeen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Israël: dit document is niet, en zal niet worden geregistreerd bij of beoordeeld of goedgekeurd door de Israel Securities Authority ("ISA"). Het is niet bestemd voor algemene verspreiding in Israël en mag niet worden verveelvoudigd of gebruikt voor enig ander doel. Goldman Sachs Asset Management International beschikt niet over een vergunning voor het aanbieden van beleggingsadvies of -beheerdiensten in Israël.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Jordanië: het document is niet voorgelegd aan, of goedgekeurd door, de Jordaanse Securities Commission of the Board for Regulating Transactions in Foreign Exchanges.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Oman: de Capital Market Authority van het Sultanaat van Oman (de "CMA") is niet aansprakelijk voor de juistheid of toereikendheid van de informatie die in dit document wordt verstrekt of voor het vaststellen of de diensten die in dit document worden overwogen al dan niet een geschikte investering zijn voor een potentiële belegger. De CMA is evenmin aansprakelijk voor enige schade of verlies als gevolg van het vertrouwen dat in dit document gesteld wordt.

Compliance code: 374484-OTU-2061289

Datum eerste gebruik: July 30, 2024