Leggen van fundamenten: Snelheid versus strategie in de race naar aanvaarding van AI

Voornaamste bevindingen

De inzet van morgen

De snelle ontwikkeling en wijdverbreide omarming van GenAI betekent dat het concurrentievoordeel van vandaag de inzet van morgen is.

Strategisch hulpmiddel voor onderscheiding

Het waarde-creërend vermogen van GenAI op ondernemingsniveau is afhankelijk van het inzicht dat de managementteams hebben in de unieke manieren waarop het kan worden ingezet als strategisch hulpmiddel waarmee de onderneming zich kan onderscheiden.

Vier fundamentele vragen

We denken dat voor het ontwikkelen van een winnende strategie ondernemingen zich fundamentele vragen moeten stellen om concurrerend te blijven, waarde te creëren en mogelijke risico's te vermijden.

GenAI heeft transformerend potentieel en wij denken dat het met succes invoeren ervan door bedrijven in verschillende sectoren kan bijdragen tot het succes van hun onderneming op de lange termijn. Maar net als bij elk hulpmiddel, vereist het benutten van de mogelijkheden die GenAI biedt een goed inzicht in de complexiteit ervan en in hoe het waarde kan toevoegen. Naar onze mening dienen bestuurders zich af te vragen hoe ze GenAI op holistische wijze kunnen integreren in hun bedrijfsstrategie. Managementteams dienen na te gaan hoe de technologie kan worden toegepast als hulpmiddel om zich strategisch te onderscheiden en niet slechts voor het behalen van efficiëntievoordelen. Bestuurders van bedrijven in sectoren die gewoonlijk weinig ervaring hebben met technologische innovaties dienen zich de eigenschappen snel eigen te maken. Er zijn echter verschillende manieren waarop uiteenlopende bedrijven ervoor kunnen zorgen dat de fundamenten worden gelegd om de unieke mogelijkheden die GenAI biedt te benutten.

Evalueren van de kracht van een strategie voor het aanvaarden van GenAI

Hoewel de manier waarop GenAI aanvaard wordt uiteindelijk per onderneming zal verschillen, kan stilstaan bij fundamentele vragen behulpzaam zijn om concurrerend te blijven, waarde toe te voegen en mogelijke tegenslagen op te vangen. Er zijn daarbij volgens ons vier vragen die managementteams zich moeten stellen.

Hoe kan GenAI de unieke meerwaarde die wij de klant bieden ondersteunen?

Hoewel GenAI de klantervaring, automatisering en zelfs fraudeopsporing aanmerkelijk kan verbeteren, zal niet elk gebruik van de technologie dezelfde impact hebben. Als de toegevoegde waarde voor de klant bijvoorbeeld hoofdzakelijk afkomstig is van fysieke producten of interactie, is het wellicht niet mogelijk voor GenAI om kerneigenschappen en -diensten opnieuw te creëren, waardoor het voor bepaalde ondernemingen minder effectief is en derhalve minder prioriteit heeft. Het overmatig vertrouwen op GenAI bij de interactie met de klant kan leiden tot verlies van persoonlijk contact en het klantvertrouwen en de reputatie van het merk schaden. De oplossing ligt in het identificeren van synergieën tussen menselijk expertise en de eigenschappen van GenAI. Bedrijven die moeite hebben met het vinden van de juiste balans tussen automatisering en de menselijke kant, zullen het moeilijk krijgen.

“

Companies that struggle to strike the right balance between automation and human touch may suffer.”

Selina Parmar

Vice President

Op welke wijze kunnen we gebruikmaken van GenAI om ons te onderscheiden van onze concurrenten?

Nieuwe technologieën kunnen al snel een vast onderdeel worden van onze bedrijfsvoering, terwijl latere innovaties het concurrentielandschap op termijn kunnen wijzigen. Uit de snelle opkomst en evolutie van GenAI kan worden afgeleid dat de voorsprong van degene die het als eerste omarmen al snel kan verdwijnen. Bedrijven zullen het waarschijnlijk in verregaande mate moeten aanvaarden om concurrerend te blijven. Het is dan ook van belang om in te zien hoe modellen die laten zien hoe geld kan worden verdiend en waarde gecreëerd kan worden met GenAI de prullenbak in kunnen of hoe GenAI nieuwkomers in staat stelt zich belangrijke klantenproposities snel eigen te maken. Zo kan door GenAI gerealiseerde efficiëntiewinst snel verdwijnen door de opkomst van goedkopere generieke AI-oplossingen. Lagere overstapkosten door het eenvoudige instap- en migratieprocessen kunnen een bedreiging vormen voor bestaande ondernemingen die vertrouwen op lock-in effecten.

Niet alle ondernemingen hoeven over dezelfde mate van analytisch vermogen en nauwkeurigheid te beschikken om waarde te creëren en hun concurrentievoordeel te behouden. Dit heeft gevolgen voor zowel de door GenAI modellen vereiste gegevensinvoer als voor het toezicht op de output. Zo is een hoge mate van nauwkeurigheid voldoende voor een door GenAI gegenereerd productvoorstel. Andere toepassingen, zoals het interpreteren van een medische afbeelding of het verstrekken van juridisch advies, moeten daarentegen foutloos zijn. Naarmate de vereiste mate van nauwkeurigheid toeneemt, vereist het trainen van GenAI-modellen steeds meer gegevensinput. In die gevallen is de nauwkeurigheid en snelheid van de analyse groter, maar blijft de noodzaak van menselijk toezicht bestaan, tot er een grotere mate van vertrouwen is bereikt.

Hoe efficiënt de toepassing van GenAI is hangt af van de beschikbaarheid, kwaliteit, veiligheid en privacy van gegevens. Naar onze mening is het beschikken over beschermde gegevens de belangrijkste factor om AI te beschermen. Unieke gegevens produceren unieke resultaten en diensten, waarbij ondernemingen die dezelfde technologie toepassen op vergelijkbare gegevens waarschijnlijk dezelfde resultaten zullen bereiken en zich dus in creatief opzicht minder zullen onderscheiden. Het risico bestaat echter dat het model van een onderneming de concurrentie onbedoeld helpt (doordat concurrenten privé- of beschermde gegevens gebruiken om hun modellen te verbeteren). Tegelijkertijd vereisen de geavanceerde gegevensbeheerprogramma's die nodig zijn om de veiligheid van beschermde en mogelijk gereguleerde gegevens te verzekeren, hogere doorlopende onderhoudskosten.

“

Unique data will produce unique products and services differentiation, while those companies applying similar technology to similar data will likely yield undifferentiated results and fall into a creativity gap.”

Friederike Preuss

Managing Director

Wat zijn de totale kosten voor de invoering van AI en is onze onderneming in staat deze kosten te dragen?

De primaire, directe kosten voor de invoering van AI bestaan uit computervermogen en de kosten van gegevens. Het soort en niveau van AI die een onderneming wil invoeren —en derhalve de uitgaven- hangen af van het antwoord op bovenstaande twee vragen. Als de ondernemingsstrategie bijvoorbeeld vraagt om het ontwikkelen en in stand houden van omvangrijke eigen taalmodellen, dan kunnen de daarmee gepaard gaande kosten enorm zijn.

Het opzetten en trainen van een AI-model is een dure en tijdrovende aangelegenheid. De kosten ervan omvatten die voor hardware, engineering, het verkrijgen van gegevens, testen en computerkracht. Anders dan in eerdere automatiseringsrondes, zullen deze kosten na verloop van tijd, wanneer de modellen eenmaal zijn getraind, niet noodzakelijkerwijs lager worden, aangezien het draaien van deze modellen nog altijd enorme computerkracht vereist voor het uitvoeren van de miljarden berekeningen nodig om op elke prompt te reageren. Dit heeft sommige ondernemingen ertoe gebracht om over te stappen op kleinere modellen (die nog altijd worden getraind op grotere hoeveelheden gegevens). Aan de andere kant zijn er misschien gratis open-source modellen beschikbaar (waarvoor echter misschien beperkt onderhoud en ondersteuning wordt geleverd). Een aantal techbedrijven is inmiddels bezig het ecosysteem uit te bouwen om hun klanten voor uiteenlopende toepassingen meer, betere en goedkopere AI-oplossingen aan te bieden.

Of de modellen nu groot of klein zijn, de kosten voor de infrastructuur nodig voor het ondersteunen van GenAI vormen een belangrijke uitgavepost. Zonder de infrastructuur nodig om te voldoen aan de groeiende vraag naar computerkracht, is de AI-transformatie onmogelijk. Datacentra bieden de infrastructuur nodig voor het trainen en toepassen van complexe algoritmes en machineleren (ML), en omvangrijke taalmodellen voeren de vraag naar grotere capaciteit van de datacentra verder op; aan het eind van dit decennium zal ca. 20% van de vraag naar capaciteit van datacentra naar verwachting afkomstig zijn van met AI verband houdende activiteiten.¹ Bovendien neemt de hoeveelheid energie nodig voor het draaien van datacentra door het gebruik van AI exponentieel toe. Zo verbruikt een enkele ChatGPT zoekopdracht 6 tot 10 keer zoveel energie als nodig is voor een simpele Google-zoekopdracht.² Recent onderzoek voorspelt tussen 2023 en 2030 een jaarlijkse samengestelde toename van de vraag naar energie (CAGR) van datacentra van 15%, wat betekent dat datacentra tegen 2030 8% van de totale Amerikaanse energievraag vormt, tegen momenteel 3%.³ In veel gevallen zal de aanzienlijke toename van het energieverbruik aanpassingen van het energienet vereisen alsmede een vergroting van de energie-opwekkingscapaciteit.

Gezien de noodzaak van afdoende toegang tot en lange wachtrijen om aangesloten te worden op het elektriciteitsnet, zullen de concurrentie op en de fysieke beperkingen van de infrastructuur de kosten alleen maar verder opdrijven. Het realiseren van datacentra en energie producerende middelen kan geruime tijd in beslag nemen en het aantal strategische locaties voor de vestiging van datacentra is niet onbeperkt. Exploitanten van AI hebben al moeite bij het vinden van capaciteit om de huidige AI-activiteiten uit te voeren, wat eigenaars en exploitanten van datacentra in een goede positie brengt om de prijs te bepalen voor een essentiële kostenpost. Hoewel deze trend zich momenteel nog voornamelijk in de VS voordoet, zal deze op de middellange tot lange termijn over de hele wereld te zien zijn.

“

AI operators are struggling to find capacity to deploy current AI workloads, which is resulting in data center owners and operators having strong pricing power for a key cost component.”

Teresa Mattamouros

Managing Director

Ook de kosten van gespecialiseerd personeel nemen toe, aangezien er maar een beperkt aantal mensen is dat beschikt over de deskundigheid op de relatief nieuwe terreinen van geautomatiseerde verwerking, deep learning en ML en natuurlijke taalverwerking. Tot de secundaire kosten behoren die voor bijscholing, organisatorisch verandermanagement en juridische kosten—die alle een aanmerkelijke invloed kunnen hebben op ondernemingsplannen waarin de toepassing van GenAI niet op verstandige wijze wordt toegepast.

Houden we voldoende rekening met de maatschappelijke zorgen over de mogelijke impact van de invoering van AI?

Deze vraag overstijgt wellicht het niveau van afzonderlijke bedrijven. Desalniettemin hebben de drie hierna besproken zorgen invloed op het toekomstig AI-gebruik en dienen deze derhalve in overweging te worden genomen door een ieder die zich op dit terrein begeeft.

Veiligheid

Veiligheidsrisico's zijn een grote bron van zorg, gezien de mogelijkheid van cyberaanvallen waarmee de door de modellen gebruikte gegevens gemanipuleerd kunnen worden, waardoor de output verandert en de integriteit van de modellen wordt aangetast op manieren die moeilijk te traceren zijn.

Milieu

Deze zorgen worden ingegeven door zowel het energieverbruik nodig om de modellen te draaien als door de grote vraag naar grondstoffen nodig om de vereist hardware te bouwen en te vervangen (met korte vervangingscycli om tegemoet te komen aan snel veranderende technologische ontwikkelingen).

Samenleving

De maatschappelijke zorgen over de impact worden ingegeven door het gebrek aan transparantie en interpreteerbaarheid van door AI gegenereerde output, wat vragen opwerpt over het afleggen van verantwoordelijkheid en de mogelijke partijdigheid van gegevens, met name in kritische toepassingen waar mensenlevens of -rechten in het geding kunnen zijn. Misinformatie, deepfakes en verschillende pogingen tot beïnvloeding van menselijk gedrag kunnen leiden tot uitholling van het vertrouwen in instellingen, het vergroten van sociale tegenstellingen en verstoring van de democratische processen.

Deze zorgen kunnen commerciële implicaties hebben en mogelijk de bredere aanvaarding van de technologie aantasten. Wat als deze zorgen ertoe leiden dat het publiek terughoudend wordt bij het aanvaarden van GenAI als belangrijke vorm van interactie met bepaalde ondernemingen en ervaringen? Kunnen de eigenaars van de onderliggende gegevens de eigenaars van de modellen aansprakelijk stellen voor schending van auteursrechten? Zouden gebeurtenissen in de werkelijke wereld (zoals bedrijfsongevallen veroorzaakt door AI), online gebeurtenissen (zoals gerichte desinformatie en de toename van deepfakes) in combinatie met sociale en milieuzorgen kunnen leiden tot een kantelpunt?

Menselijk toezicht en een hybride toepassing van technologie en menselijk oordeel zullen van essentieel belang zijn bij het beheersen van de maatschappelijke uitdagingen en de commerciële impact ervan. We denken dat governance-structuren een essentieel bestanddeel zullen worden waarmee ondernemingen zich kunnen onderscheiden van de concurrentie. Het afleggen van verantwoording wordt essentieel voor het winnen en behouden van het vertrouwen van de klant en ondernemingen die transparante en interpreteerbare GenAI-systemen opzetten, duidelijke richtlijnen opstellen en vertrouwen ten aanzien van veiligheid en privacy opbouwen, kunnen hierdoor een langdurig concurrentievoordeel verkrijgen.

De manier waarop door afzonderlijke ondernemingen aan deze problematiek tegemoet wordt gekomen, kan op zich ook al een strategisch voordeel opleveren. Ondernemingen kunnen GenAI toepassen op manieren die de zorgen van hun klanten wegnemen en zo een unieke klantervaring aanbieden en prioriteit geven aan wat de klanten van belang achten. Gezien de complexiteit van deze technologie en het tempo waarmee deze ingevoerd wordt, zijn pogingen van ondernemingen om het vertrouwen van hun klanten te winnen en te behouden door middel van transparantie en duidelijke communicatie van wezenlijk belang.

Vooruitblikkend

Van belang bij de introductie van GenAI is het leggen van fundamenten ten aanzien van de nauwkeurigheid van de gegevens en de bestaande gereedheid, technische infrastructuur, talent, organisatie en governance teneinde de veranderende voordelen van deze snel veranderende technologie in de toekomst te kunnen controleren.

Verder van belang is inzicht te hebben in de manieren waarop GenAI zich onderscheidt van traditionele AI/ML. AI/ML is nooit erg goed geweest in redeneren en het creëren van content; creativiteit is altijd de heilige graal geweest. GenAI wordt daarentegen op beide gebieden steeds beter, waardoor het nooit eerder vertoonde niveaus van creativiteit kan realiseren. Mogelijk geeft GenAI ons op een gegeven moment niet alleen accuraat antwoord op onze vragen, maar vertelt hij ons ook wat de vraag geweest had moeten zijn. Dit kan in verschillende sectoren leiden tot een verregaande verschuiving in paradigma's.

Het is van essentieel belang om deze verschuiving voor te blijven—zelfs het beste product en de beste onderneming hebben in deze snel veranderende omgeving geen minuut de tijd om zelfgenoegzaam te zijn. Zoals eerder benadrukt, is technologie op zich niet voldoende om rendement te genereren. Meer nog dan snelheid, denken we dat de winnaars en verliezers in deze race worden bepaald door de strategie waarmee ze deze nieuwe technologie omarmen. Door bovengenoemde vragen te stellen, kan het management inzichten opdoen die uniek zijn voor de onderneming en die van belang zijn voor het zodanig integreren van GenAI dat daardoor tastbare transformationele waarde wordt gecreëerd.

^1. Goldman Sachs Global Investment Research. “Generational growth, AI, data centers and the coming US power demand surge.” April 2024
^2. Goldman Sachs Global Investment Research. “Generational growth, AI, data centers and the coming US power demand surge.” April 2024
^3. Goldman Sachs Global Investment Research. “Generational growth, AI, data centers and the coming US power demand surge.” April 2024

Auteur(s)

Teresa Mattamouros

Managing Director

Friederike Preuss

Managing Director

Selina Parmar

Vice President

Terug naar boven

Start het gesprek

Neem contact op met Goldman Sachs Asset Management om uw behoeften nader te bespreken.

Risico-overwegingen en Informatie

Beleggen in private credit en private equity is niet voor elke belegger weggelegd. Alvorens daarin te beleggen, dienen beleggers de potentiële risico's, lasten en kosten van private equity zorgvuldig af te wegen en in overweging te nemen. Dergelijke beleggingen zijn speculatief van aard, uiterst illiquide, brengen hoge risico's met zich mee, berekenen hoge vergoedingen en kosten die het rendement kunnen verlagen, en het risico bestaat dat de inleg geheel of gedeeltelijk verloren gaat. Ze zijn daarom uitsluitend geschikt voor ervaren en geavanceerde langetermijnbeleggers die bereid zijn dergelijke risico's te aanvaarden.

Beleggingen in private equity en private credit zijn speculatief, uiterst illiquide, gaan gepaard met grote risico's, berekenen hoge vergoedingen en kosten die het rendement kunnen verlagen, en het risico bestaat dat de inleg geheel of gedeeltelijk verloren gaat. Ze zijn daarom uitsluitend geschikt voor ervaren en geavanceerde langetermijnbeleggers die bereid zijn dergelijke risico's te aanvaarden.

Hedgefondsen en andere private beleggingsfondsen (gezamenlijk: 'alternatieve beleggingen') zijn minder gereguleerd dan andere soorten gebundelde ('pooled') beleggingsinstrumenten, zoals beleggingsfondsen. Alternative beleggingen kunnen hoge tarieven in rekening brengen, waaronder 'incentive fees' die gebaseerd zijn op een percentage van de gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten; de netto rendementen kunnen voor een belegger aanzienlijk verschillen van de feitelijke rendementen. Dergelijke tarieven kunnen alle of een belangrijk deel van de handelswinsten van alternatieve beleggingen afromen. Er bestaat voor alternatieve beleggingen geen verplichting om periodiek informatie over de prijsstelling of waardering te verschaffen. Beleggers beschikken vaak over beperkte rechten ten aanzien van hun beleggingen, waaronder beperkte stemrechten en beperkte deelname aan het beheer van dergelijke alternatieve beleggingen.

Bij alternatieve beleggingen wordt vaak gebruikgemaakt van vreemd vermogen ("leverage") en andere beleggingspraktijken die uiterst speculatief van aard zijn en een verhoogd risico inhouden. Dergelijke praktijken kunnen de volatiliteit van de beleggingsprestatie en het risico van verlies van de belegging vergroten, waaronder het verlies van het volledige bedrag van de inleg. Er kan sprake zijn van belangenconflicten tussen de alternatieve belegging en de aanbieders daarvan, met inbegrip van Goldman Sachs en aan haar gelieerde partijen. Deelnemingen in alternatieve beleggingen kunnen verder in hoge mate illiquide zijn en zijn over het algemeen niet overdraagbaar zonder de toestemming van de garantsteller, en de overdracht wordt beperkt door de toepasselijke effecten- en belastingwetgeving.

Strijdige belangen

Er kan sprake zijn van belangenconflicten tussen de alternatieve belegging en de aanbieders daarvan, met inbegrip van Goldman Sachs en aan haar gelieerde partijen. Deze activiteiten en belangen omvatten mogelijke meervoudige belangen op het gebied van advies, transacties en andere belangen in effecten en instrumenten, die mogelijk met de alternatieve belegging worden gekocht of verkocht. Beleggers dienen zich hiervan bewust te zijn; meer informatie over mogelijke belangenconflicten staat vermeld in de aanbiedingsdocumentatie voor de alternatieve belegging.

Verwijzingen naar indices, benchmarks en andere maatstaven voor relatieve marktperformance over een bepaalde periode zijn uitsluitend ter informatie opgenomen en impliceren niet dat de portefeuille een vergelijkbaar resultaat zal boeken. De indexsamenstelling weerspiegelt niet noodzakelijk de manier waarop een portefeuille is samengesteld. Hoewel een adviseur ernaar streeft een portefeuille samen te stellen met gepaste risico- en rendementskenmerken, kunnen de karakteristieken van de portefeuille afwijken van die van de benchmark.

De in dit document opgenomen economische en marktvooruitzichten geven een aantal veronderstellingen en beoordelingen weer, zoals deze bestonden op de datum van dit document en kunnen zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. In deze vooruitzichten wordt geen rekening gehouden met specifieke beleggingsdoelstellingen en -beperkingen, noch met de fiscale en financiële omstandigheden of andere behoeften van afzonderlijke klanten. Werkelijke gegevens zullen variëren en worden hier mogelijk niet weergegeven. Deze voorspellingen zijn onderhevig aan een hoge mate van onzekerheid die de feitelijke resultaten kan beïnvloeden. Dienovereenkomstig moeten deze voorspellingen worden beschouwd als louter representatief voor een uitgebreide reeks van mogelijke uitkomsten. Deze voorspellingen worden gedaan op basis van veronderstellingen, zijn onderworpen aan belangrijke herzieningen en kunnen aanzienlijk veranderen in wijzigende economische en marktomstandigheden. Goldman Sachs is niet verplicht bijwerkingen of wijzigingen van deze voorspellingen te verstrekken. De in dit document opgenomen praktijkvoorbeelden en voorbeelden zijn uitsluitend bedoeld ter informatie.

DIT DOCUMENT VORMT GEEN AANBOD OF UITNODIGING IN ENIG RECHTSGEBIED WAARIN OF AAN ENIG PERSOON AAN WIE DIT NIET TOEGESTAAN OF ONRECHTMATIG ZOU ZIJN.

Potentiële beleggers dienen zich te vergewissen van alle toepasselijke wettelijke voorschriften en belasting- en valutavoorschriften in de landen waarvan/waarin zij onderdaan, ingezetene of woonachtig zijn en die van belang kunnen zijn.

Dit document wordt uitsluitend verstrekt ter informatie en mag niet worden beschouwd als beleggingsadvies of als een aanbod of aanbeveling om effecten te kopen of te verkopen. Dit document is niet bedoeld als algemene beleggingsgids of om te worden gebruikt als basis voor specifieke beleggingsadviezen en bevat geen impliciete of uitdrukkelijke aanbevelingen betreffende de manier waarop een cliëntenaccount moet of zou moeten worden beheerd, aangezien de beleggingsstrategie afhangt van de beleggingsdoelstellingen van de klant.

In dit document worden algemene marktactiviteiten, trends in de sector of bedrijfstak en andere algemene economische, markt- of politieke omstandigheden besproken; het mag niet worden beschouwd als onderzoek of beleggingsadvies. Dit materiaal is opgesteld door Goldman Sachs Asset Management en is geen financieel onderzoek of product van Goldman Sachs Global Investment Research (GIR). Het is niet opgesteld in overeenstemming met de toepasselijke wettelijke bepalingen die bedoeld zijn om de onafhankelijkheid van financiële analyses te bevorderen en er geldt geen handelsverbod na de verspreiding van financieel onderzoek. De geuite opvattingen en meningen kunnen anders zijn dan die van Goldman Sachs Global Investment Research, dan wel van andere afdelingen of divisies van Goldman Sachs en haar dochterondernemingen. Beleggers worden aangespoord om advies in te winnen van hun financiële adviseurs voordat zij effecten kopen of verkopen. Deze informatie is mogelijk niet langer actueel en Goldman Sachs Asset Management is niet verplicht om updates of wijzigingen te verstrekken.

De in dit document opgenomen visies en meningen zijn uitsluitend bedoeld ter informatie en vormen geen aanbeveling van Goldman Sachs Asset Management om aandelen te kopen, te verkopen of aan te houden. De visies en meningen zijn actueel per de datum van dit document en zijn aan veranderingen onderhevig. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies.

Afzonderlijke portefeuillebeheerteams van Goldman Sachs Asset Management kunnen opvattingen en meningen hebben en/of beleggingsbeslissingen nemen die in bepaalde gevallen niet altijd overeenkomen met de in dit document weergegeven opvattingen en meningen.

Dit document bevat hypothetische informatie en omvat bepaalde schattingen, toekomstverwachtingen en verklaringen die zijn gebaseerd op aannames ten aanzien van marktomstandigheden en andere aangelegenheden. Wij doen geen uitspraken ten aanzien van de redelijkheid van dergelijke aannames of de waarschijnlijkheid dat dergelijke aannames overeenstemmen met daadwerkelijke marktomstandigheden. Voor dergelijke doeleinden moet daarom niet op dit document worden vertrouwd. De daadwerkelijke marktomstandigheden en scenario's kunnen beter of slechter zijn.

Verenigde Staten: dit materiaal wordt in de Verenigde Staten aangeboden en is goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management, L.P. en Goldman Sachs & Co. LLC, die als beleggingsadviseurs staan ingeschreven bij de Securities and Exchange Commission.

Verenigd Koninkrijk: in het Verenigd Koninkrijk vormt dit document een financiële promotie die is goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management International, welke in het Verenigd Koninkrijk beschikt over een vergunning en onder toezicht staat van de Financial Conduct Authority.

Europese Economische Ruimte (EER): deze marketingcommunicatie wordt verspreid door Goldman Sachs Asset Management B.V., onder meer via hun vestigingen (‘GSAM BV’). GSAM BV beschikt over een vergunning en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (Vijzelgracht 50, 1017 HS, Amsterdam, Nederland) als beheerder van alternatieve beleggingsinstellingen (‘AIFM’) en als beheerder van instellingen voor collectieve belegging in effecten (‘ICBE’). Op grond van zijn vergunning is de abi-beheerder gemachtigd de volgende beleggingsdiensten te verlenen (i) het ontvangen en doorgeven van orders voor financiële instrumenten; (ii) portefeuillebeheer; en (iii) beleggingsadvies. Op grond van zijn ICBE-vergunning is de beheerder gemachtigd de volgende beleggingsdiensten te verlenen: (i) portefeuillebeheer en (ii) beleggingsadvies. Informatie over de rechten van beleggers en procedures voor collectief verhaal is beschikbaar op am.gs.com/policies-and-governance (onderdeel Policies & Governance). Kapitaalrisico. Op alle vorderingen die voortvloeien uit of verband houden met de algemene voorwaarden van deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing.

In de Europese Unie is dit materiaal goedgekeurd door Goldman Sachs Asset Management Funds Services Limited, dat onder toezicht staat van de Centrale Bank van Ierland, of door Goldman Sachs Asset Management B.V., dat onder toezicht staat van de Nederlandse Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Zwitserland: uitsluitend bestemd voor gekwalificeerde beleggers - Niet bestemd voor algemene verspreiding. Dit is marketingmateriaal. Dit document wordt aan u verstrekt door Goldman Sachs Asset Management Schweiz Gmbh. Alle toekomstige contractuele relaties worden aangegaan met aan Goldman Sachs Asset Management Schweiz Gmbh gelieerde ondernemingen die buiten Zwitserland gevestigd zijn. U wordt erop gewezen dat buitenlandse (niet-Zwitserse) wet- en regelgeving mogelijk niet hetzelfde niveau van bescherming biedt met betrekking tot de vertrouwelijkheid van klanten en gegevensbescherming als de Zwitserse wetgeving.

Azië, uitgezonderd Japan: U wordt erop gewezen dat Goldman Sachs Asset Management (Hong Kong) Limited ("GSAMHK") noch Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (ondernemingsnummer: 201329851H ) (‘GSAMS’) noch enige andere entiteit die betrokken is bij de activiteiten van Goldman Sachs Asset Management en die dit materiaal en deze informatie verstrekt, beschikt over vergunningen, autorisaties of registraties in Azië (anders dan Japan), behalve dat ze activiteiten hebben (die moeten voldoen aan de geldende lokale wet- en regelgeving) in en vanuit de volgende rechtsgebieden: Hongkong, Singapore, Maleisië, India en China. Dit materiaal is uitgegeven voor gebruik in of vanuit Hongkong door Goldman Sachs Asset Management (Hongkong) Limited en in of vanuit Singapore door Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (ondernemingsnummer: 201329851H).

Australië en Nieuw Zeeland: dit materiaal wordt in Australië en Nieuw-Zeeland gedistribueerd door Goldman Sachs Asset Management Australia Pty Ltd ABN 41 006 099 681, AFSL 228948 ('GSAMA') en is uitsluitend bedoeld om te worden geraadpleegd door grootzakelijke klanten ('wholesale clients') in Australië in de zin van artikel 761G van de Corporations Act 2001 (Cth) of door klanten die vallen onder een of alle categorieën beleggers als bedoeld in artikel 3(2) of subsectie 5(2CC) van de Securities Act 1978, of onder de definitie van een grootzakelijke klant voor de toepassing van de Financial Service Providers (Registration and Dispute Resolution) Act 2008 (FSPA) en de Financial Advisers Act 2008 (FAA), of die vallen onder de definitie van langetermijnbelegger ('wholesale investor') als bedoeld in art. 37, 38, 39 of 40 van bijlage 1 bij de Financial Markets Conduct Act 2013 (FMCA) van Nieuw-Zeeland (gezamenlijk een 'NZ Wholesale Investor'). GSAMA is geen geregistreerde financiële dienstverlener krachtens de FSPA. GSAMA heeft geen zakelijk adres in Nieuw-Zeeland. In Nieuw-Zeeland zijn dit document en de inzage ervan uitsluitend bestemd voor een persoon die tot genoegen van GSAMA heeft aangetoond dat hij/zij een NZ langetermijnbelegger is. Dit document is uitsluitend bestemd voor de beoogde ontvanger ervan. Dit document mag niet geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd of verspreid onder anderen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van GSAMA.

Voor zover dit document enige uitspraak bevat die op grond van de Corporations Act 2001 (Cth) in Australië kan worden beschouwd als advies over een financieel product, is dat advies uitsluitend bestemd voor de beoogde ontvanger van dit document: een grootzakelijke klant volgens de Corporations Act 2001 (Cth).

Elk in dit document opgenomen advies wordt verstrekt door een van de volgende entiteiten. Deze zijn krachtens de Corporations Act van Australië vrijgesteld van de verplichting om te beschikken over een Australische vergunning voor het verlenen van financiële diensten en beschikken derhalve niet over een Australische vergunning voor financiële dienstverlening; ze vallen onder de wetgeving van hun respectieve rechtsgebieden, die verschilt van de Australische wetgeving. Alle financiële diensten die door de verspreiding van dit document in Australië door deze entiteiten aan personen worden verleend, worden aan deze personen verleend overeenkomstig onderstaande ASIC Class Orders en ASIC Instrument.

* Goldman Sachs Asset Management, LP (GSAMLP), Goldman Sachs & Co. LLC (GSCo) staat overeenkomstig ASIC Class Order 03/1100 op grond van het Amerikaans recht onder toezicht van de US Securities and Exchange Commission.

* Goldman Sachs Asset Management International (GSAMI), Goldman Sachs International (GSI), staan overeenkomstig ASIC Class Order 03/1099 onder toezicht van de Financial Conduct Authority; GSI beschikt tevens over een vergunning van de Prudential Regulation Authority; op beide entiteiten is het Engelse recht van toepassing.

* Goldman Sachs Asset Management (Singapore) Pte. Ltd. (GSAMS), overeenkomstig ASIC Class Order 03/1102; onder toezicht van de Monetary Authority of Singapore naar Singaporees recht.

* Goldman Sachs Asset Management (Hong Kong) Limited (GSAMHK) staat overeenkomstig ASIC Class Order 03/1103 en Goldman Sachs (Asia) LLC (GSALLC), overeenkomstig ASIC Instrument 04/0250 op grond van het recht van Hongkong onder toezicht van de Securities and Futures Commission of Hong Kong.

Dit document vormt geen uitnodiging aan u om te beleggen in een fonds of financieel product. Indien de deelnemingen of financiële producten in de toekomst beschikbaar komen, kunnen deze door GSAMA worden aangeboden overeenkomstig art. 911A(2)(b) van de Corporations Act. GSAMA heeft een Australische vergunning voor financiële dienstverlening, nr. 228948. Elk aanbod wordt uitsluitend gedaan in omstandigheden waarin geen openbaarmaking is vereist op grond van Deel 6D.2 van de Corporations Act of waarin geen verklaring inzake productinformatie vereist is op grond van Deel 7.9 van de Corporations Act (waar van toepassing).

UITSLUITEND VOOR VERSPREIDING ONDER FINANCIËLE INSTELLINGEN, VERGUNNINGHOUDERS VOOR FINANCIËLE DIENSTEN EN HUN ADVISEURS. NIET BESTEMD VOOR PARTICULIEREN OF HET ALGEMEEN PUBLIEK.

Canada: deze presentatie wordt verspreid in Canada door GSAM LP, welke geregistreerd is als een portefeuillebeheerder krachtens de wetgeving inzake effecten in alle provincies van Canada, als een beheerder in de grondstoffenhandel krachtens de wetgeving van Ontario inzake grondstoffen-futures en als derivatenadviseur krachtens de wetgeving van Quebec inzake derivaten. GSAM LP staat niet geregistreerd in Manitoba voor het verstrekken van beleggingsadvies of portfoliobeheersdiensten voor op de beurs verhandelde futures of optiecontracten, en het aanbieden van dit document vormt geen beleggingsadvies dan wel portfoliobeheer in Manitoba.

Japan: dit materiaal is uitgegeven of goedgekeurd in Japan voor gebruik door professionele beleggers volgens de definitie in artikel 2(31) van de Financial Instruments and Exchange Law ('FIEL'). Verder is elke beschrijving met betrekking tot investeringsstrategieën voor collectieve beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2, lid (2), punt 5 of punt 6 van de FIEL op grond van artikel 2 van de FIEL uitsluitend goedgekeurd voor gekwalificeerde professionele beleggers in de zin van artikel 10 van de Cabinet Office Ordinance of Definitions.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Verenigde Arabische Emiraten: dit document is niet goedgekeurd door of ingediend bij de Central Bank of the United Arab Emirates of the Securities and Commodities Authority. Als u de inhoud van dit document niet begrijpt, dient u een financieel adviseur te raadplegen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Saoedi-Arabië: de Capital Market Authority geeft geen garanties met betrekking tot de juistheid of volledigheid van dit document en wijst uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid af voor enig verlies dat voortvloeit uit of dat het gevolg is van het vertrouwen op enig onderdeel van dit document. Als u de inhoud van dit document niet begrijpt, dient u een financieel adviseur te raadplegen.

Deze materialen worden aan u gepresenteerd door Goldman Sachs Saudi Arabia Company ("GSSA"). GSSA beschikt over een vergunning en staat onder toezicht van de Capital Market Authority (CMA) in Saoedi-Arabië. GSSA is onderworpen aan relevante regels en richtlijnen van de CMA. Nadere informatie staat vermeld op de website van CMA op www.cma.org.sa.

Het CMA geeft geen garanties met betrekking tot de juistheid of volledigheid van deze materialen en wijst uitdrukkelijk elke aansprakelijkheid af voor enig verlies dat voortvloeit uit of dat het gevolg is van het vertrouwen op enig deel van deze materialen. Indien u de inhoud van deze documenten niet begrijpt, dient u een erkend financieel adviseur te raadplegen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Koeweit: dit materiaal is niet goedgekeurd voor verspreiding in Koeweit door het ministerie van Handel en Industrie of de Centrale Bank van Koeweit of enige andere relevante Koeweitse overheidsinstelling. De verspreiding van dit materiaal is derhalve beperkt op grond van het bepaalde in wet nr. 31 van 1990 en wet nr. 7 van 2010, zoals gewijzigd. Er worden in Koeweit geen effecten onderhands of op de open markt aangeboden en geen overeenkomsten gesloten met betrekking tot de verkoop van effecten. Er vinden in Koeweit geen marketing-, wervings- of stimuleringsactiviteiten plaats om effecten aan te bieden of op de markt te brengen.

UITSLUITEND BESTEMD VOOR DE BETREFFENDE DOELGROEP - NIET BESTEMD VOOR ALGEMENE VERSPREIDING

Qatar: dit document is niet en zal niet worden ingeschreven, beoordeeld of goedgekeurd door de Qatar Financial Markets Authority, de Qatar Financial Centre Regulatory Authority of de Qatar Central Bank en mag niet publiekelijk worden verspreid. Het is niet bestemd voor algemene verspreiding in Qatar en mag niet worden gereproduceerd of gebruikt voor andere doeleinden.

Compliance code: 374890-OTU-2057074

Datum eerste gebruik: July 29, 2024